Sel Yayıncılık, Enis Batur'un dört ciltte toplanacak. Dizi, yılında tamamlanacak. I Rönesansın İtalya'da doğup geliştiğini bilmeyen yoktur, oysa pek az yerde "Rönesans" kelimesinin kökeni üzerinde durulur. Avrupa tarihinin ve kültürünün bu önemli dönemini adlandırırken neden İtalyancası Rinascita yerine Fransızcası Renaissance yeğlenmekte dir? Aslına bakılacak olursa, tuhaflık bir tek adlandırma aşamasına ilişkin değildir: Rönesansın eğitim araçlarında, ansiklopedilerde ya da el kitaplarında rastlanılan basmakalıp tanımları ve konumlanış arabiçimi üzerinde de, bu yaygınlığa karşın, görüş birliği sağlana mamıştır: Dönemi derinlemesine incelemiş kültür ve sanat tarihçi- lerinin yorumlan özde Rönesans konusundaki ortak kanılara yan çizmektedir. Demek ki, her şeyden önce, "Rönesans" kavramının etrafındaki sise ışık tutmakta yarar var. Ancak bir sonraki adımda dönemin ta- nınu yapılabilir ve Avrupa kültürünün bütünlüğü içindeki yeri üze- rinde düşünülebilir. Rönesans çağı üzerine sayısız araştırma, sayısız alan çalışması yapılmıştır. Kllsikleşmiş yorumların başında şüphesiz, dilimize de çevrilmiş ve birkaç kez basılmış ltalya'da Rönesans Kül- türü gelir: Jacob Burckhardt'ın ilk 'ta basılan bu Casino Da Etendit Görevi in- e emesi uluslararası bir yaygınlığa sahip olmuştur. Dönem üzerine b' dizi çalışma yapmış bir başka kültür tarihçisi Johan Huizinga'dır. D çok Ortaçağ incelemeleri ve ünlü Homo Ludens'i ile tanınan Huizin ' Rönesansa yaklaşımı Burckhardt'ınkinden temel nok- talarda ayrılır. Başta Gombrich olmak üzere, yüzyılımızın önde gelen bütün sanat tarihçileri Rönesans çağı üzerinde uzun uzadıya konak- lamışlardır. Bunların arasında Erwin Panofsky'nin yılında Upp- sala Üniversitesi'nde verdiği Casino Da Etendit Görevi dizi seminerin geliştirilmesinden doğan Renaissance and Renascences in Westenı Art ayrıcalıklı bir yer tutar. Bu üç farklı "okuma"nın derkenarında, Emst Cassirer'in ilk 'de yayımlanan, ama daha sonra önemli ekler ve değişikliklerle beslenen Rönesans Felsefesinde Birey ve Kozmos'u da sayılmalıdır. Rönesansın gelişimi ve modern çağa doğru uç vermiş yanlari kadar öncesi, kısacası hazırlandığı zemin Casino Da Etendit Görevi canalıcı önem taşır. Kısacası, Rönesansı onun üzerinde kafa yormuş insanların düşünce ve yorumlarından soyarak, soyutlayarak değerlendirmek olanaksız olmasa bile güçtür. Huizinga, tam yüz- yıl sonra bu cümleyi ilk örnek olarak selamlayacaktır. Michelet ve Burckhardt'ın benimsemeleriyle kavramın kalıcılığı belirlenir. Ne dönemin içinden yazmış olmasına karşın Vasari'nin Rinascita'sı, ne de büyük izsürücü Dürer'in Wiedererwachsung'u yankı bırakır. Gene de asıl önemli nokta hangi terimin kalıcılık sağladığında değildir: Huizinga, 'yenidendoğuş' kavramının Rönesans çağını haydi haydi öncelediğini gösterirken, üzerinde anlaşma Casino Da Etendit Görevi bir olguyu, eski Yunan ve Roma uygarlıklarının ölçütlerine ve hi- zasına dönüş isteğiyle dönemi tanımlama alışkanlığını sarsar: Yeni Ahit baştan uca Renasci, Regeneratio, nova vita, Renovari, Renova- tio, Reformari türü kavramların eşliğinde 'yenidendoğuş' temasını işlemiştir! Huizinga, "yenilenme ve "yeniden düzenleme" gibi kilit kavramların, Fransisken keşişleri aracılığıyla XIII. Konrad Burndach'ın bir çalışmasından yola çıkarak, Panofsky de, klasik Latin metinlerinde bile Renasci kavramının anahtar görevi gördüğünü vurgulamıştır. Terimin kendisi ve kökeni konusunda rastlanılan bulanıklığın, içeriği konusundaki anlaşmazlıklann yanında ikincil önem taşıdığı nı hemen söylemek gerek. Petrarca'nın "klasik modellerden etkilenmiş bir canlanma»dan ne anladığı bellidir: Latinlerin söyleyiş ve yazış biçimlerine, orta- çağ yorumlarından arındırılmış biçimleriyle Yunan sanatının ve düşüncesinin ürünlerine geri dönüş. Rönesansın öncü mimari Brunelleschi'nin büyüklüğü de "klasiklerin yolundan» gitmesine bağlanmamış mıdır? Panofsky'nin altını çizdiği gibi, Dürer, "klasik sanat"ı düpedüz sanatla özdeşleştirmektedir burada. İlk bakışta Rönesansı bu çerçevede tanımlamaktan, onu karanlık ortaçağa bir tepki olarak Antik Dünya'ya pencerelerini açmış bir dö- nem saymaktan başka bir yol aramanın anlamı ve gereği yok gibidir. Oysa bu bağlamda Panofsky'nin, daha çok da Huizinga'nın soru- na farklı bir yaklaşımla yaklaştıkları görülür. Panofksy, Rönesansın içeriden tarihini yazmış Landino ve Vasari'nin, söz Masaccio'ya ge- lince, Latin ve Yunan klasiklerini ölçü olarak almadıklarına dikkat çeker. İkisi de, Rönesansın doğuş evresiyle yetkinlik dönemi ara- sındaki en önemli ressam saydıkları bu ilk-Rimbaud'yu "modern" saymışlardır. İtalyan resminin yaşadığı devrim sürecinde kavşak noktasına yerleştirilen Masaccio'nun Antik Sanat'ın bir iz sürücüsü olması, tersine Giotto' dan başlayıp Pierro della Francesca'da doru- ğuna varan hem dingin hem coşkulu bir zıtlık üslubuyla klasiklerin ölçüsünden taşması, "yenidendoğuş' konusunda büyük bir soru işa reti doğurur. Huizinga'nın bu çerçevedeki görüşleri çok daha köktencidir ve temel bir noktaya dayanır: Uzmanlık alanı olarak seçtiği ortaçağın pek çok karakteristik özelliğinin Rönesans dönemine de mührünü vurduğunu belirttikten sonra, Ernst Troeltsch'in çalışmalarından da destek alarak, alışılmadık bir yorum getirir: "Rönesans yeni bir çağın başlangıcındaki küçük bir aşamadır" ve "XVI. Thomas Münzer, Calvin ve Loyola'nın adlarını saymak yeter de artar bile:' Rönesansın seçkinler katında sınırlandırılabilecek bir görüngü olduğu ve dönemin belirleyici öğelerinin pek çoğunun bir kopukluk yaşanmaksızın doğrudan ortaçağdan aktığı, yalnızca bu ilci kültür tarihçisine ait değildir. Panofsky, pek çok düşünce adamının söz ko- nusu sürekliliği kabul ettiğine değinir: XJI. Rönesansı tanımlarken de, dönemin ortaçağ ile ilişkisini gözden geçirirken de Antik Dünyanın değerlerini devreye sokmaktan kaçın mak, görüldüğü gibi, elde değildir. Bu düzlemdeki görüş ayrılıklarını pekiştiren bir başka düzleme geçmek zorunlu gene de: "Hümanizma" kavramının yörüngesinden kopmadan, birey-otorite ilişkisinin Rö- nesansın değerlendirilişinde ne tür yorumlara sahne olduğuna bak- madan modem çağı hazırlayan faktörleri kavramak olanaksız çünkü. III Georges Duby, Jan Van Eyck'ın, bir azizi ya da soyluyu değil de, sı radan bir insanı, kansını önüne oturtup portresini yaptığı an Batının tarihinde önemli bir değişmenin su yüzüne çıktığını yazar. Rabela- is, Gargantua'nın bir bölümünde Theleme'lileri, "hayatları yasalara, tüzüklere veya kurallara göre değil, kendi serbest iradelerine ve ke- yiflerine göre düzenlenmişti" sözleriyle tanımladıktan sonra ekler: "Bu özgürlük içinde, bir tek kişinin hoşuna giden şeyleri yapmakta biribirileriyle övülesi bir yarışmaya girerlerdi. Dante'nin yolculuğu, Petrarca'nın aşkı, Ariosto'nun öfke- si, Erasmus'un methiyesi, Abelardus'un dilimize yeni kazandırılan Bir Mutsuzluk Öyküsü'nden okuduğumuz trajik serüveni, Thomas More'un ve Giordano Bruno'nun hazin sona varan diklenişleri, Ga- lileo davası ve tepeden tırnağa Machiavelli. Vasari, bu dönemeçte, Rönesans insanını üçe ayım ve son ka- tegoriye Leonardo'yla Michelangelo arasında bir noktada uomo universale'yi yerleştirir: Evrensel Adem. Bireyin en gelişkin evresini simgeleyen bu idealize edilmiş insan Hezarfen'dir: Sanatını sınıra, sı nırlara dek zorlamıştır, matematikten gökbilime uzanan alabildiğine geniş bir ilgi alanında kafa yorar, çok ilerideki bir çağın düşlerine çalı şır, doğayı avcunun içi gibi öğrenir: Leonardo'nun Defterleri, yeterin- ce ipucu verebilecek belgelerdir. Şüphe yok ki, uomo universale katına erişmiş olsun olmasın, Rö- nesans insanının gelişkin bireyselliğini belirleyen bir çıkış noktası var- dı: Perspektif. Bir tılsım değildi bu elbette, ama onun görünüşünü ayı ran bir ölçüydü. Gördüğü gibi göstermeyi, görünür kılmayı perspektif aracılığıyla başaracaktı. Huizinga, Burckhardt'ın Rönesans insanının şan şöhret konusun- daki zaafını işlerken benimsediği eleştirel tavrı konunun bütünlüğün den esirgediğini saptamıştır: "Rönesans insanının kişisel amaçlara ve kişisel bağımsızlık güdüsüne sahip olduğu söylenebilir gerçekten de, ama Burchardt'ın ona yüklediği o genel ve güçlü imge için aynı şey ıöylenemez.
Çalışkan, üretken, iş sahası açanlar, işçisinin teri soğumadan hakkını verenler. Ona halkın zayıf ve fakirleri, gençler ve kadınlar tâbi oluyorlar! XI; Yeşilyurt, Temel. Çünkü cübbe, sarık, sakal, başörtüsü, çarşaf vs. Umeri, , Avcı,
Related topics
Ali Rafet Özkan, Prof. Çünkü yol göstericisi olmayan bir kimse sadrın kötü ağacının dallarını yok edebilir, fakat bu ağacın ken- disini ortadan aslâ kaldıramaz Peygamber tarafından Bizans imparatoruna gönderilen mektubun gönderiliş tarihi konusunda rivayetlerin detayla- rında bir takım problemler bulunmaktadır. Fakat nefsinin hâlâ kendisinde taşıdığı mânevî bağlar sebebiyle ilâhî âlemin sıfatlarına tamâmen sâhip değildir Bkz a. Jamâl Khalwatî, Atwâr al-qulûb, in Tibyân de Harîrîzâde, t. Bir ulus olarak çıkarları kimden yana olmayı gerektiriyorsa onları tutarlardı. Les Sept Stades du sulûk chez Bâlî Efendî 1. Şafii, er-Risale, s. İlk olarak,. Petrarca'nın "klasik modellerden etkilenmiş bir canlanma»dan ne anladığı bellidir: Latinlerin söyleyiş ve yazış biçimlerine, orta- çağ yorumlarından arındırılmış biçimleriyle Yunan sanatının ve düşüncesinin ürünlerine geri dönüş. Önce Tanrı-âlem ilişkisi ilgili konuları, daha sonra Tanrı ile ilgili konuları ve nihayet tabiata dair konuları ele almıştır. Gelen elçiyi bile kabul ettiği şüpheli olan bir hükümdarın bu tür tavırları mümkün değildir. Ayrıca şunu da vurgulamak gerekir ki, bu evrede görülen rüyâlar sâlikin kalbinin arınma ve temizlenme noktasında olgunluğa erdiğini ve ruh, akıl ve nefsle alâkalı aydınlanmanın yeterince ortaya çıktığını işaret eder. Kırsal kesimden büyük şehre göçün önlenemez yükse- lişi sonuçlarını birlikte getirir: Ulaşım ağı ayrıntılı biçimde gözden geçirilir, konut sorununun içinden çıkabilmek uğruna silo-mahal- leler üretilir ve Sanayi Devrimi'ne yeni kavramlarla yeni kurbanlar adanır: Koyu melankoli, felsefesiz sefalet, absent ve morfin, ince has- talık ve sifilis artık programdadır. Böylece İslam düşüncesinde felsefi önermelerin hakikat değerlerinin tartışılması Gazzâli ile başlamış, ama onunla bitmemiştir. Sâlikin gördüğü her rûya kendisi için özel bir anlam taşır; işte bu sebeple o, içinde bulunduğu sülûk mertebesine göre rüyalarını yorumlamalı ve mürşidine yorumlatmalıdır ki mânevî gelişiminde doğru tesbitlerde bulunulsun Fakat bu evre- de gerçekleştirdiği fiil ve davranışlarına değer vermesinden dolayı, onlara bağlanır ve bu bağlar hakîkî müşâhedenin tahakkuk etmesine engel teşkil eder. Yazı, yönelişi yüzünden değil, mal oldu- ğu emek ile kurtulacaktı. Bu yoldaki ahdini bozacağından korkuyoruz! Thus, reader, reading the Qur'an, according to the logic of a text with both their right mind and know each other as well as a universal right, and are faced with a mental format. Kur'ân ifadelerinde, soyut, dalgalı ve bulanık ile son derece şekle yönelik olan somut arasında daima orta yolda bulunan formüllerin kural- larını ifade etmek üzere, tamamen özel bir tarzı seçmiştir. Bu süreç, imandan kaynaklanan bir ibadetlere yöneliş değil, ibadetlerden yola çıkarak imanı kurtarma veya imanı artırma şeklinde işlemektedir diyebiliriz. Esin Kronolojik Liste Document 65 pages. Yüksek bir üslûba sahip olan Kur'ân sureleri, ayetleri ve hatta kelimeleri arasında tam bir ahenk ve tenasüp vardı. Örnek olarak bk.
